Paula en ik
reden in 2016 de Ruhr af langs de Ruhrtalradweg. Mijn broer Roger die jarenlang
meubels leverde in de Ruhr voor de Hero was nieuwgierig: een viersterren
fietsweg in het industriëel hart van Duitsland? Jawel, het kan! Over die vier
sterren straks. En wij vonden Belgische eiken meubels terug bij onze R b&b.
Ze kwamen wel niet van de Hero. In Duitsland maken ze er zo geen blijkbaar…
Wannes Vandevelde op verlof in de Ruhr
Wij zien de
Ruhr als een grote agglomeratie. In feite is de regio een conurbanisatie van een aantal grote steden
met ertussen grote groene stroken. Dat ontdekte ook Wannes Vandevelde die in
Essen zijn grote liefde ontmoette, Christa Bernhardt-Kabisch: “als ze me vragen waar ik op verlof ga,
De Ruhrtalradweg en de Ruhrauen
De
Roerfietsweg is uitzonderlijk groen: hij
passeert voor een groot deel in de Ruhr-Auen, de uiterwaarden die men net als
in Nederland grotendeels wil herstellen, met zomerdijken. Onze fietstocht langs
de Ruhrtalweg viel samen met de pokemon go hype. Paula
Hertogen maakte mij al uit voor een oude zak die zich dik maakt over die
gastjes die aan hun ipad geplakt niets of niemand zien. Wij vonden die Pokemonjagers
overal terug, zelfs in de meest verloren hoek van de Ruhr-uiterwaarden. Bleek
dus dat ook daar punten te sprokkelen waren. Mooi: je kon zo zien dat die
bleekschijters van de hele zomer nog niet buiten waren gekomen. Met Pokemon
vinden wij ze gebronzeerd terug, en ze zullen hun kilometers hebben gedaan. Een
aantal zullen wel onder een auto lopen, maar ik zou zeggen dat het globaal
bilan positief is.
Teleurstellend
was de wegwijzering: het logo van de Ruhrtal is afwezig op de plaatsen waar men
die nodig heeft: bij het binnenrijden en buitenrijden van een dorp. Waardoor je
voortdurend verplicht bent je roadbook te raadplegen (in casu de Ruhrtalradweg
van Bikeline, ook al onder alles: waar wij met veel plezier de Donau en de Elbe
hebben gedaan is hun roadbook voor de Ruhr bijeengeflanst). . Dat komt omdat de
Ruhrtalradweg bestaande lokale fietsroutes gebruikt. Daar is niets mis mee,
behalve dat men een wegwijzering zou moeten ontwikkelen waar de Ruhrtalweg
centraal staat. Een absoluut dieptepunt is het laatste stuk tussen Mühlheim en
Duisburg, ook al omdat men de rivier niet meer kan volgen. Men rijdt er door de
grootste binnenhaven van Europa en men wordt voortdurend van de stroom weggestuurd
door de dokken. Wij raakten er helemaal uit koers. Een geluk bij een ongeluk:
wij kwamen toevallig in Meidrerich terecht waar onze wagen stond en onze R
b&b.
Maar
misschien worden wij een beetje oud en is die fietsweg gemaakt voor mensen die
gps op hun fiets hebben RuhrtalRadweg GPS Track
De Ruhrtalradweg en zijn vier sterren: pure marketing!
In de ranking van de ADAC staat de Ruhrtalradweg op de derde plaats, met viersterren, na de Elberadweg en de Weserradweg. Over de Weser kan ik niet
meespreken, maar de Elbe is een absolute top. Zie mijn blogs
De Ruhr kan
er nog niet aan rieken, onafgezien van de wegwijzering die onder alles is.
Blijft dan de vraag: hoe is de Ruhrtalradweg aan zijn vier sterren gekomen? Ik
denk dat het een puur marketing product is! “Een levendige samenwerking in marketing betaalt zichzelf",
zegt Axel Biermann van Ruhr Tourismus GmbH . En Thomas Weber van Sauerland
Tourismus voegt eraan toe: "wij
hebben enorm gewerkt aan de weginfrastruktuur en aan de bewegwijzering."
Hij zegt er niet bij hoeveel ze die vier sterren hebben betaald? Er is een heel
netwerk van fietsroutes op vroegere goederensporen. Alleen spijtig dat men er
niet het systeem van het Limburgse fietsnetwerk heeft overgenomen. Nu is het
geheel onoverzichtelijk. Maar misschien moet men voor dit netwerk op gps
overschakelen. ..
Met de trein naar de bron
Hierbij toch
kort een overzicht van onze fietstocht langs de Ruhr.Wij lieten onze wagen
achter in een R b&b in de Weserstrasse in Meiderich. Een aanrader! We stapten
in Duisburg met onze fietsen op de trein. In principe mag je in Duitsland met
je fiets overal op het openbaar vervoer. Voor de nationale lijnen en regionaal-express
zoals Duisburg- Dortmund moet men reserveren op voorhand. Het aantal plaatsen
is beperkt en in het hoofdseizoen is weken op voorhand alles geboekt. Op die
hoofdlijnen krijg je voor je fiets een gereserveerde plaats: wagon nummer
zoveel, haak x. Maar je weet niet op voorhand waar die wagon zich bevindt in de
trein en je kunt niet voortgaan op de samenstelling van de trein zoals ze
aangekondigd staat.
Voor de
gewone regionale lijnen daarentegen is er geen reservatie mogelijk. In principe
zijn er acht plaatsen per trein. Wij waren met meer in Dortmund maar doordat er
geen begeleider was – one man cars - heeft iedereen zich een plaatsje kunnen veroveren.
De lijn was onderbroken en we moeten een bus nemen om twee stations te
overbruggen. Tot zover alles correct behalve dat onze volgende trein naar
Winterberg en de bron van de Ruhr twee uur later vertrok. Waardoor wij een
vroegere trein namen die maar tot Olsberg ging. In feite geen groot verlies: de
Ruhr is er nog heel smal en de fietsweg loopt voor een groot deel op een
(drukke) verkeersweg parallel aan de stroom. In feite zou ik aanraden de
Ruhrtalweg te beginnen in Arnsberg.
De Möhnekatastrophe
Bij een aanval van de RAF in 1943 werd destuwdam in de Möhne vernietigd. Hierdoor spoelde een vloedgolf van twaalf meter een groot deel van de gebouwen in Neheim weg en maakte daarbij ook vele slachtoffers in een kamp voor dwangarbeiders. Wij reden even de stad in om het kerkhof te bezoeken.
OPERATION 'CHASTISE'
Op 16 mei 1943 bombardeerden 19 Lancaster bommenwerpers de Möhnedam. Slechts 11 ervan keerden terug; 53 bemanningsleden (van de 133) kwamen om. 113 miljoen ton water dreunde door een gat van 25 meter diep en 75 meter breed. Door de twaalf meter hoge vloedgolf vielen in het Möhnedal veel slachtoffers, waaronder 1200 Oekraïense dwangarbeidsters - Ostarbeiterinnen - in de „Wohn- und Verpflegungslager-Gemeinschaft GmbH“in Neheim. Ze moesten overleven op „Russenbrot“. De ondernemingen die ze tewerkstelden beklaagden zich erover dat het voedsel niet volstond om tussen tien en twaalf uur te werken. Het kamp overstroomde en 526 slachtoffers werden begraven in een massagraf op het Möhnefriedhof in Neheim. Wij hebben dit graf niet teruggevonden.
Wij vonden wel de graven terug van Belgische en Franse krijgsgevangenen.
https://www.youtube.com/watch?v=7HbyQgdRoYo
Dit bombardement was een technisch hoogstandje. Men kon geen torpedo’s gebruiken
want er waren torpedonetten. Een zekere Wallis ontwikkelde de stuiterbom, 4
ton, 5,8m lang en een doorsnede van 1,2m. Hij inspireerde zich op het ‘keilen’
van platte kiezels. Die bom moest op 18 meter hoogte worden gedropt, op 1066
meter van de impact, de eerste ‘stuiter’ kwam tot 9 meter weer omhoog, de
laatste ‘stuiter’ was op 1,2 meter. Om de juiste ‘stuiter’ te creëren moest de
bom 500 toeren per minuut achterwaarts draaien. Voor Air Chief Marshal Harris was
dit ‘het meest waanzinnige idee voor een
wapen’. https://www.youtube.com/watch?v=8zBp1NCbAr0
Arnsberg, zijn kazerne en de bijzit van een Luikse prinsbisschop
Van Neheim
reden wij dan naar Arnsberg. Het stadje loont de moeite en de fietsweg wordt
vlak en men blijft in het groen en wordt nier meer de flanken van de vallei
opgestuurd. Voor sommigen van onze generatie is Arnsberg de militaire dienst in
de kazerne Reigersvliet die eigenaardig genoeg een Vlaamse naam kreeg. De 200 huizen
voor de Belgische militairen staan nog altijd leeg.
Arnsberg is
een mooi stadje in een Ruhrmeander. Een stadje dat zijn charmes uitspeelt,
zonder bling bling. Men heeft er bijvoorbeeld een park aangelegd rond twee
onooglijke Gartenhaüser (letterlijk : tuinhuisjes).
En die
dateren van een vorige ‚bezetting‘
toen na de val van Napoleon de stad in 1816 bij Pruisen kwam. De
staatsarchitect Karl Friedrich Schinkel bouwde er rond de „Neumarkt“ een
regeringswijk. De beambten konden achter hun relatief smalle huizen de stroken
grond kopen die tot de Ruhr liepen en bouwden daarop tuinhuisjes waarvan er nog
twee bestaan.
Arnsberg
hing net als Luik af van de aartsbisschop van Keulen. Luik organiseerde een
paar jaar geleden een grote tentoonstelling rond zijn aarts- en prinsbisschop Ernestde Bavière. Een van de topwerken was het portret van zijn bijzit Gertrud von
Plettenberg. Onze prinsbisschop bouwde voor haar in Arnsberg een kasteel dat
via een onderaardse gang met zijn paleis verbonden was; vandaag is daar het
regionaal museum dat spijtig genoeg door verbouwingen dicht was. Gertrud was
meer dan een bijzit: in 1587 kreeg Ernest
een wettige zoon bij haar, Willem van Hollenfelz, die zelfs abt van Stavelot
werd. Onze prinsbisschop verbleef sinds 1595 permanent in Arnsberg. Zijn neef
Ferdinand von Bayern werd als coadjuteur van Luik aangesteld. Die functie van
coadjuteur was een manier om de plaats van prinsbisschop erfelijk te maken voor
mensen die geacht werden het celibaat te belijden.
Witten en zijn mijnpatrimonium
Witten is één van de ankerpunten van het
industrieverleden op de RuhrtalRadweg. Zie hierover mijn blog (in het Frans,
omdat die eeuwenoude koolmijnen veel raakpunten hebben met het mijnverleden van
Herstal) http://hachhachhh.blogspot.be/2016/12/la-sauvegarde-du-patrimoine-charbonnier.html
In
Hattingen reden wij van de Ruhr af tot in Wuppertal. Het is mooi rijden, met
maximum twee percent stijging, door een streek die ze hun klein Zwitserland
noemen. Wuppertal is gekend door zijn zweeftrein, meer dan een eeuw na zijn
inhuldiging nog altijd de hoofdslagader van het openbaar vervoer. Wij gingen er
ook Engels groeten, een boezemvriend van Karl Marx. Naast het Engelshaus is er
ook een Engelsgarten. Meer op http://huberthedebouw.blogspot.be/2016/12/wuppertal-zijn-zweeftrein-en-zijn.html
Schloss Landsberg en August Thyssen.
In
Essen-Kettwig bezochten wij Schloss Landsberg. Enkel het park is toegankelijk;
het kasteel zelf dient als vormingscentrum voor de groep Thyssen. Het is een
beetje zoeken: het Ruhrtoerisme is discreet over dit kasteel waar in 1932 een
beslissende vergadering doorging waar de staalbarons hun steun aan Hitler toezegden.
Het kasteel van Krupp is aan de overkant. Hij noemde het in 1873 ‘villa Hügel’.
Een villatje met 269 kamers; en nog eens
60 in een bijbouwtje ‘kleines Haus’. Alfred Krupp werd er ‘opgesloten’ na WO
II.
Na Kettwig
zijn wij in Mühlheim het spoor van de Ruhrtalradweg verloren: men moet
voortdurend de stroom verlaten door de dokken. En zoals gezegd zijn de
aanduidingen ondermaats. Maar eind goed al goed: wij kwamen toevallig op de
juiste plaats uit, aan onze rb&b in Meiderich, of Duisburg Nord.
De vroegere binnenhaven van Duisburg
Het
hoofdargument om de Ruhrtalradweg af te rijden is een rivier van de bron tot
aan de monding te doen. Voor de Elbe of Donau is dit minder evident. Aan die
monding hebben ze de spectaculaire Rheinorange neergepoot. Wij zijn er niet
rechtstreeks kunnen naar toe rijden, maar het leek ons de moeite naar die Rheinorange
gereden vanuit onze rb&b in Meiderich. En van daar is het maar een
boogscheut tot de vroegere binnenhaven. De Innenhafen maakt deel uit van de
Route der Industriekultur. Deze Innenhafen dateert van 1840. Hij was tot de
jaren 70 de broodkorf van het
In 2008 werd een 350-meter
lange, halvemaanvormige promenade aan de vroegere houthaven in beton gegoten.
Daarachter had een commercieel complex moeten komen, waarvan de trap de sokkel moest
zijn. Ook dit project komt niet van de grond.
Ook de Tuin
van de herinnering (Garten der
Erinnerung ) ziet er kaal en mineraal uit, met zijn künstliche Ruinen. Dat doet
mij teveel aan Albert Speer denken die een hele theorie ontwikkelde over hoe
mooie ruines achterlaten na een duizendjarig rijk. De Ludwigsturmis een trappenhuis waarvan men het gebouw errond heeft afgebroken en een paar
bomen bovenop geplant. Dit kon ons niet bekoren.
Interessant daarentegen vond ik de minimale restauratie
van de vroegere stadsmuur. Na
de 2e wereldoorlog stond 80% van de vroegere 2,4 km lange stadsmuur nog recht,
zelfs al waren tussen de jaren 1815 en 1833 alle poorten (Stapeltor, Kuhtor,
Marientor en Schwanentor) al gesloopt. Een groot deel verdween in de jaren zestig. Maar wat er nog staat langs de binnenhaven
wordt minimaal
De binnenhaven
moet het hebben van een aantal eetgelegendheden waaronder het spectaculaire Diebels
http://www.innenhafen-portal.de/gastronomie/diebels-im-hafen.html
Maar kunnen die
overleven als de rest van het masterplan niet van de grond komt (of als het
weer niet mee zit om terrasjes te doen?)
Mercator: van Duisburg of van Rupelmonde?
Duisburg wil
kapitaliseren op Mercator. Op het Burchtplein staat het Mercatormonument, en
een pak gebouwen zijn naar hem genoemd. Eigenlijk hoort hij daar thuis, want in
Vlaanderen werd hij het slachtoffer van de Inquisitie.
Gerhard De Kremer werd in Rupelmonde geboren. In 1526 stuurde zijn grootoom hem
op twaalfjarige leeftijd naar de school van de Broeders van het Gemene Leven in
’s-Hertogenbosch. Dit was een lekenorde
die openbaar onderwijs organiseerde. De eerste scholen die de drie gewijde
talen onderwezen (Grieks, Latijn en Hebreeuws) waren hun initiatief. Van die
broeders wordt – volgens mij terecht – gezegd dat het ketters waren. Ook Jeroen
Bosch zou een broeder zijn geweest.
De
universiteit Leuven verwelkomde Gerard als student in 1530. Hij studeerde er
theologie. We geven er ons vandaag geen rekenschap van hoe dat zijn werk
beinvloedde. In 1537 publiceert hij zijn eerste kaart, van het heilig land,
voor «een beter inzicht in de twee
testamenten », “Amplissima
Terrae Sanctae descriptio ad utriusque Testamenti intelligentiam”. Hij zat
daarmee natuurlijk op gevaarlijk
In 1544 wordt het warm onder de voeten van Mercator: in Brussel stuurt de inquisiteur
Pierre du Fief een Engelse Bijbelvertaler William Tyndale naar de brandstapel. Hij roept 52 verdachten
op waaronder een architect, een beeldhouwer, een vroegere rector van de universiteit,
een monnik, drie priesters en … Mercator. Die was juist in Rupelmonde om de
erfenis van zijn oom te regelen waardoor hij als voortvluchtig beschouwd werd
wat zijn geval nog erger maakte. Geen geruststellende situatie als men hoort
wat Ruard Tapper, doctor in de godgeleerdheid aan de universiteit van Leuven,
zei over de ketters: “het heeft geen
belang als er mensen sterven die onschuldig zijn, als we maar het volk schrik aanjagen
door deze voorbeelden; en daarvoor komen eminente persoonlijkheden uit het
onderwijs, rijken en adel het best in aanmerking”.
Er wordt hem o.a. zijn correspondentie verweten met Philip Melanchthon, een van
de adjudanten van Luther. Hij zit zeven maand vast in de kerkers van het
kasteel van Rupelmonde. Hij komt vrij maar zijn bezittingen worden verbeurd
verklaard. Mercator en zijn familie verlaten in 1552 Antwerpen om zich in
Duisburg te vestigen, waar het stadsbestuur heel tolerant was.
In 1569
publiceert hij zijn « Chronologia » waarin hij het verzet van Luther tegen de
aflaten opneemt, waardoor zijn boek op de index komt.
In Duisburg
werkt Mercator in 1569 zijn eerste zogenaamde “conforme” kaart uit. Hoewel op
deze kaart Groenland groter is dan Zuid-Amerika verkiezen zeevaarders de
“wassende” conforme kaart van Mercator (ze varen immers op kompas en maken
peilingen met hun astrolabium).
Hij bereikt
wereldroem met zijn wereldkaart van 1569 (Nova
et aucta orbis terrae descriptio ad usum navigantium).
Ondertussen
publiceert hij een aantal theologische teksten die nog altijd weinig bekend
zijn. Zo bijvoorbeeld een commentaar op de brief van
Paulus aan de Romeinen, waarin hij de theologische basis voor zijn Kosmografie uitlegt.
Duisburg wil
Mercator dus voor zijn city-merchandising spannen. Deze strategie is al
anderhalve eeuw oud.
In 1869 hoorde men in Duisburg dat Rupelmonde
een zeven meter hoog standbeeld wilde oprichten. Drie maand daarna werd in
Duisburg de eerste steen gelegd van het Mercator monument. Men heeft zijn naam Gheert
de Cremer verduitst tot „Gerhard Krämer
gen. Mercator”. Nu, in die periode was de naamgeving niet geformateerd zoals
nu. In het raadhuis is een Mercatorkamer, met zijn Atlas minor van 1628 en de eerste
Mercator-Atlas. In de evangelischen Salvatorkirche is er een
Duisburg heeft
ook een universiteit en een winkelcentrum naar de aardrijkskundige genoemd. En
op Rosenmontag gaat een Mercatorreus uit. In de binnenhaven en in Duisburg-Huckingen
staat een monumentale Mercator Globus (gemaakt bij Duisburger Hüttenwerke
Krupp-Mannesmann).
Het kan
niet op en toch vinden ze het daar niet genoeg. Men wil er nu een hele wijk
middeleeuws terug opbouwen, rond de kelders van het voormalige huis van Gerhard Mercator, “een unieke kans om stedelijke planning te
koppelen aan een historisch erfgoed." Heel de wijk zal naar de replica
van het Mercator-huis genoemd worden. De
Tot slot
nog een woordje over de autostrades in het midden van de stad. Iets vaar de
Luikse schepen Lejeune ook van droomde voor Luik en dat ons ‘het gat van Saint
Lambert’ heeft opgebracht dat dertig jaar het hart van de stad sierde. In
Duisburg waren ze de eerste: de Amerikanen wilden van Duisburg hun uitvalsbasis
maken voor hun koude oorlog en de stad kreeg ongebreideld kredieten om die
autostrades tot in het hart van de stad te brengen. Persoonlijk vind ik het
resultaat afgrijselijk, maar het is iets speciaals, en interessant als negatief
voorbeeld.
Hiermee
sluit ik dus onze Ruhrtalradweg af. Een unieke ervaring; niet onverdeeld
enthoesiast, maar met toch een paar mooie momenten en een interessante
referentie in verband met inustriepatrimonium. Hierbij nog de lijst van mijn
blogs over het onderwerp.
http://huberthedebouw.blogspot.be/2016/12/wuppertal-zijn-zweeftrein-en-zijn.html
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire